BÖLÜM ÖZETİ

1001 İş podcast serisinin beşinci bölümünde kaybettiğimiz sevdiklerimiz için mezar bakım hizmetleri veren Temiz Mezar’ın dijitalleşerek ulaştığı başarıyı konuştuk.

BÖLÜM KAYNAKLARI

• Temiz Mezar Web Sitesi
• Finding the Next Billion Dollar Marketplace: 6 Questions to Ask Yourself

BÖLÜM KONUŞMALARI

Burak Seyman: 1001 İş’in 5.bölümüne hoşgeldiniz. Ben Burak Seyman. Bu bölümde Temiz Mezar adlı işi inceleyeceğiz. Temiz Mezar mezarlıklar için bakım,temizlik ve çiçeklendirme yapan bir girişim. Daha çok sevdiklerinin mezarlıklarına yakın yerlerde yaşamayan insanlara mezar temizliği hizmeti sağlıyor. Detayları konuşmak üzere sözü Ahmet Bey’e bırakıyorum.

Ahmet Caner: Merhabalar Burak Bey’in bahsettiği gibi temizmezar.com’u inceleyeceğiz. Burada ilgimizi çeken şey şu: Aslında bir inovasyonu düşünürken biraz da yazılım dışı sektörlere bakmak da bu problemlerle ilgili düşünmek de fayda var bunu göreceğiz. Burak Bey’in söylediği gibi bu girişim çok sade bir iş yapıyor, herkesin anlayabileceği gibi mezar temizliği ve bakım işini belli paketler halinde yani fiyat ve ücret bedeli karşılığı dijital ortamda bu hizmeti almanızı sağlıyor.

Burak Seyman: Evet bu paketler içerisinde hemen örnek vermek gerekirse bakım paketi var sizin mezarınıza bakım yapıyorlar, temizlik yapıyorlar. Çiçeklendirme paketi var mezar hem temizleniyor hem çiçeklendiriliyor. Taşlama çiçeklendirme paketi var bu sefer premium hizmet hem çiçeklendirme daha güzel taşlarla daha güzel görünüme kavuşturuluyor. Paketler bu şekilde, işin teklif

Ahmet Caner: Evet yani burada insanlara sunulan hizmet ve çözülen problem de şu galiba vakti olmayan ama sevdiklerine bir vefa borcu ödemek isteyen içinin rahat etmesini isteyen insanlar özellikle şu an bu girişim İstanbul’da hizmet veriyor bunu uzaktan fazla bir prosedürle uğraşmadan ada pafta numarasını vererek sevdiklerinin naaşına mezarına belli bir hizmeti satın almış oluyor ki herhalde insanların içi rahat ediyordur.

Kadir Köymen: Ben burada söze gireceğim bir türlü giremiyorum çünkü konu o kadar hassas bir konu ki bizim hepimizin hayatlarında kaybettiğimiz yakınlarımız vardır ve ne yazık ki dolayısıyla bu mezar konusuyla öyle ya da böyle tanışmışızdır haşır neşir olmuşuzdur tabi aynı şehirde Ankara’da yaşıyorum, Ankara’da yine mezarları olan sevdiğim insanlar var ve ne olursa olsun yine aynı şehirde bile olsak hayat gerçekleri araya ziyaretlerde bazen aylar bazen yıllar giriyor ve ne olursa olsun bakım konusuna aynı şehirde olunsa bile bu tarz bir hizmetin alındığını biliyorum. Bu konuda da hizmeti nereden alınıyor dersek hangi mezarda bir yakınınız varsa zaten o mezarın etrafı bir müessese oluşuyor yani bir mezar bakım sen gittiğin zaman hemen yanında gelen sulama için yardımcı olan ya da bir çiçek falan dikilecekse orada yardımcı olan lokal bir hizmet var. Aynı zamanda onlar kart da veriyorlar sen gittikten sonra biz buraya bakarız diyorlar ama bütün bu hizmetler teknolojiden tamamen uzak şekilde yapılıyor hani bir tane Watsapp’tan fotoğrafını çekelim yollayalım bile yoktu. Burada anladığım kadarıyla bu temizmezar.com’da olayı dijitalleştirmek denilen noktada bir isim yolluyoruz bir web sitesi yolluyoruz en güncel halini bize güvenmiyorsanız sözümüze inanmıyorsanız burada tarihi var şusuyla busuyla paranıaldığınızı ispatlıyoruz diye bir kırılma yaşanmış sanıyorum ve bu sayede yepyeni bir pazara ulaşmışlar ya da nihayet.

Ahmet Caner: Evet kesinlikle haklısın Kadir burada aslında senin dediğin konuyu ben de yaşadım. Tabii ki vefat eden tanıdıklarımızın arkasından son görevi yapmak için mezarına gittiğinizde buradaki müesseseden arkadaşlar size kart veriyor. Ki ben bir hikaye şöyle biliyorum bir yakınım buna çok yakın durmadı istemedi falan ama bir şekilde telefonla aldı sonra orada bu işi mezarlığın içinde yapan arkadaşlar sormadan düzeltip fotoğraf atıyorlarmış mesela böyle girişimler de var. Ama Temiz Mezar burada sanırım şunu çözüyor. Bir kurumsal yapı var, siz kişisel olarak tanımadığınız bir bireyle bunu çözmek yerine bir adresi olan bir şirketle muhattapsınız ve zaten verdikleri hizmetlerin kapsamını da güzel bir şekilde ifade etmişler ama buna ek olarak biraz önce söylediğin gibi sadece şirket ya da kurumsal yapıyla karşılaşmak değil aynı zamanda bunu tamamen dijital ortama taşımışlar,bence bu da sınırlar ötesinden hizmet almasını sağlıyor insanların ki herhalde bizim burada bahsettiğimiz en önemli katma değerlerinden biri gurbette yaşayan Türk vatandaşların yani bizim de eşimiz dostumuz akrabamız olan insanların aslında cep telefonu applicationıyla veya web sayfası girişimiyle Almanya’dan Amerika’dan bu işi alabilmesi ve ziyadesiyle de memnun olması olabilir yani çünkü ben de Amerika’da yaşadım, insan bazı şeylerin eksikliğini hissediyor ve yapınca da mutlu hissediyor.

Burak Seyman: Burada aslında benim vurgulamak istediğim nokta şu: Bahsettiğiniz zaten bu iş hali hazırda temizmezar.com da kurulmadan önce olan bir işmiş; mezar bakım hizmetleri zaten bulunan mezarlıktaki bazı kişiler tarafından görülüyormuş. Ama Ahmet Bey’in bahsettiği hem kurumsallık hem Kadir Abi’nin bahsettiği o işi yapıldı mı yapılmadı mı yapıldıysa bile bana bir fotoğraf gönderilmedi durumları bazı sorunları işaret ediyormuş.Şimdi Temiz Mezar’ın yaptığı aslında çok net olarak şu. Yaptıkları iş dijitalleşmemiş yani farklı bir duruma değişmemiş halen mezar temizliği yapıyorlar hatta belki kendileri yapmıyorlar o bölgede çalışan işçilere yaptırıyorlar. Ama bu işin sunumu değişmiş.Artık bu işin başvurusunu internet üzerinden yapabiliyorsunuz, istediğiniz çiçeklere ulaşabiliyorsunuz. Kaç tane olacağını seçebiliyorsunuz, istediğiniz taşları,renklerini seçebiliyorsunuz. Böylelikle aslında siz sorgulanabilir bir organizasyonua işi teslim etmiş oluyorsunuz. Bu birinci avantajı bence, ikincisi bu işi verdikten sonra da sürekli olarak Kadir Abi’nin bahsettiği kişiye özel oluşturulan sayfa üzerinden yapılan işi görebiliyorsunuz. Siz sevdiğiniz o kişiye olan bağlılığınızı o fotoğrafları görerek ‘’Ben seni yalnız bırakmadım ben seni hala sayıyorum seviyorum’’ hissini bu şekilde yaşayabiliyorsunuz. Bu da aslında yapılan iş değişmemiş ama sunumu değişmiş ve gayet güzel bi iş ortaya çıkmış bunu gösteriyor.

Kadir Köymen: Ve işin içindeki esas problem gerçekten nihayet çözülmüş. Yani müşterinin esas beklentisi çözülmüş ve ne mutlu ki dijital bir yöntemle çözülebilmiş çünkü dijital bir çözüm bulunuyorsa orada harika bir fırsat var orada beklentiyi karşılama gerçekten paramın karşılığını alabiliyor muyum konusunda dijital çözme şansı olmuş.Bazen kuru kuruyu sırf bir işi dijital bir şekilde yapacağım dediğinizde gerçekten bir problemi çözmüyorsa bir katkısı olmayabilir. Burada gerçek bir ihtiyacın dijital olarak çözülmesi konusu var bir de açıkçası şey konusu çok güzel bir fark diğer standart mezar bakımı yapanlar kafalarına göre bir şey yapıyorlar, güzel tutuyorlar, haydi bir resim yollasalar bile mezarın üzerinde bir başkasının kararı var. Temiz Mezar burada şey diyor yani: Sen seç.Sen gitmeden bile hala senin fikrin gitmiş olsun ve senin bir dokunuşun olduğunu çok uzaktan da o hissiyatı yaşa. Bu yine çok büyük bir operasyondur çünkü klasik küçük işletmeler herkesin tasarımını alacak da kim hangi mezarı nasıl istiyor bunun ne datasını takip edebilirler ne doğru düzgün yönetebilirler. Ama dijitalleşme sayesinde bu tarz böyle operasyonları da yönetebilmişler ve kişiselleştirebilmişler. Onun iş akışını hata yapmadan götürebilmişler. Dijitalleşmeyi tam müşterinin ihtiyacını çözecek şekilde kullanmışlar ve böyle bir fark yaratmışlar.

Ahmet Caner: Burada bir de şöyle bir konu var sizin de fikrinizi merak ediyorum. Bir tanesi: Büyüme konusu yani kendi ifadelerinde de zaten olması beklenen o,iyi bir hizmet, doğru zamanda doğru şekilde verildiğinde organik büyüme kendiliğinden büyümeye gidebiliyor. Birçok girişimde de aslında biz yatırımda veya reklam pazarlama için ciddi bütçeler planlıyoruz veya düşünüyoruz ama burada gerçekten kendi ifadeleri yanı sıra benim gözlemim de bu işin organik olarak büyümesi yeni bir çıta konduğu için hizmet tam noktasal olarak yerini bulduğu için neredeyse satış pazarlama düşünmesi minimum seviyede olmasına rağmen işin kendisi daha hızlı büyüyecek gibi görünüyor. Bu sadece İstanbul’da diğer şehirlerde de büyümeye devam edecekler. Ben şunu düşündüm bu işlere mesela bir 10 sene sonra tamamen dijital olmasa bile büyük bir çoğunluğunu buradan insanlar almak istiyor olabilir mi? Ne diyorsunuz yani büyümesi nereye kadar gider?

Kadir Köymen: Kulaktan kulağa etkisiye büyümek zaten gerçek problemin çözüldüğünü gösterir. Pazarlamaya gerek kalmıyorsa gerçekten bu iş artık şey olur yani bütün pazarı ele geçirir en nihayetinde. O yüzden de ben mesela web sitelerini incelediğimde çok yetersiz buldum.En çok önemsediğim sorunun cevabını en dipte bir paragrafın altında son cümle olarak okudum o da neydi? Hizmite gerçekten alıp almadığımı nasıl görüyorum diye merak ettim inceledim, oraya küçük bir yazının içine yazmışlar biz web sayfası yapacağız oradan görebileceksiniz diye. Demek ki bu kadar kötü bir sayfa yapmalarına rağmen başarabiliyorsa kulaktan kulağa ilerliyorlar ve problemi kökünden çözmüşler doğru bir yaparak. Bunun er ya da geç kalıcı etkileri olacağını düşünüyorum ben kulaktan kulağa herkesin duyacağını.

Ahmet Caner: Peki Kadir sen bu işe bir yatırımcı olmak ister miydin veya iş ortağı olmak ister miydin? Sıfırdan başlangıç noktasından büyüme veya gideceği yeri düşündüğünde bu başarılı iş yani ben de düşünsem bu iş fena değil aklıma yatıyor der miydin yoksa eksik kalan tarafı var mı?

Kadir Köymen: Ben açıkçası pazarlamasından bu kadar sıradan ben etkilenmedim tanıtımlarından. Ona rağmen bu kadar güzel ilerliyorsa,pazarlamanın da doğru yapıldığı bir yerde bir de ekstradan katlanarak büyümesi çünkü kulaktan kulağa da bazen bir bölgede sıkışıp kalır yeni bir şehri ele geçiremezsin kulaktan kulağa ile ben burada çok daha hızlı yayılması bakımından fırsat gördüğüm için kendi adıma yatırım yapmak isterdim.

Ahmet Caner: Ben de şöyle şey yapacağım ben burada mesela premium bir ürün olmasını beklerdim. Yani zaten bütün segmentler için aynı şey yani mezar Türkiye’de 4 milyon mezarlık varmış. Bu zaten çok büyük bir Pazar bütün düşündüğünüzde büyüme potansiyeli çok yüksek ama onun yanı sıra sanki beniö tahminim yani yurtdışında olan birçok kişi demeyeyim ama bir kısmının geliri gayet iyi.Tabii dövizle de para kazandıkları için. Ana kitle,hedef kitle olarak düşündüğümüzde onlar bu işten bu hizmeti kolayca satın alabilecek kitle olarak düşünüyorum. Bu kitleye de neden bir premium paket olmasın yani ben de aklımdan bu geçti mesela.

Kadir Köymen: Orada da bir fırsat var katılıyorum. Bir de şöyle bir detay var yani vefat yakın tarihte olunca insanlar başkasına hayatta vermiyorlar hatta hani küfretmek gibi oluyor. Diyor ki ben gelir kendi mezarıma bakarım diyor yani. Ama hayatta gerçekten belli bir süre var o süreden sonra da gidemiyor, gitmemeye başlıyor ama halen bir şeyler yapmaya başlıyor. Ama bu zaman aralığında da bu firmanın devreye girmeyi bilmesi lazım. Çok şey oluyor, acı üzerinden ticaret gibi oluyor ama, mezar taşlarının üzerinde ölüm tarihleri yazar ay ,gün ve yıl olarak bunların isim,soy isim vs. falan böyle dijitale geçiliyorsa eğer dijitalin etinden sütünden faydalanmak söz konusuysa oraya bir timer kurulur, şu kişinin vefatının üzerinden şu kadar geçtikten sonra ki o da bir pazar araştırmasıyla bulunur insanlar yeni müşteriler vefatın ne kadar üzerinden kaç ay,kaç yıl sonra bu hizmeti almaya başlıyorlar bir istatistik tutulur ve onun üzerinden bir genelleme yapılarak pek çok mezarın sahibine bir marketing çalışası bir pazarlama çalışması sonradan yapılır ve Pazar çok daha büyütülebilir yani pek çok pek çok fırsatı var gibi görünüyor. Bu işin daha başında gibi görünüyor olaylar.

Ahmet Caner: Yani ben ilk söylediğini bir de diğer taraftan bakmak istiyorum yani bu hizmeti alan birinin gerçekten yurtdışında yani ilk sefer görevini yapmış ve dönmüş, dediğin gibi bir sene sonra tekrar bu konu için Türkiye’ye gelmesi birilerini organize etmesi çok kolay değil. Amerika’da Kaliforniya’da yaşayan bir doktor babası vefat etmiş diyelim geçen sene ve bu sene ziyaret edemiyor.Belki de dijital ziyaret sayesinde ek olarak da bakım,çiçek veya diğer hizmetleri satın alıyor o günü mutlu geçiyor olabilir yani. O gün de hatta iyi ki böyle bir şey var diyebilir, kardeşine ötekine berikine belki bunu sosyal medyada paylaşabilir ve o gün biraz daha böyle kendini iyi hissedebilir yani. Çok da minnettar kalabilir.O yüzden dediğin gibi belki ilk sefer değil ama ondan sonraki zamanlarda bence insaları iyi hissettirebilecek bir şey kesinlikle.

Burak Seyman: Burada şöyle bir şey de yapılabilirdi ben bir süredir onu düşünüyorum. Temizmezar.com ismiyle beraber doğrudan yaptığı iş mezarları taş ve çiçeklerle süslemek üzerine kurulu. Ama hani bazı özel günler de var işte ne diyeyim mesela Anneler Günü var Babalar Günü var belki o kişinin ölüm yıldönümü var bu gibi tarihlerde yine bu temizmezar.com üzerinden bu kişiler o mezara belki bir çiçek bırakmak isteyebilir veya oraya teslim edilmesini isteyebilir o mezarın üzerine yanında görmek istediği başka bir hediye varsa o teslim edilebilir gibi ek hizmetler de olabilir. Hatta benim aklıma gelen bir sonraki hizmet mezarların hani uzun vadede 5 senede 10 senede 15 senede işte kırılması,dağılması,bozulması gibi bir durum var. Burada da bir tamirat ya da yeni bir mezar yapılması gibi ek hizmetler sunulabilir. Bu işin aslında mezar içerisinde hangi tür ihtiyaçlar varsa bunların tamamının giderilmesi şeklinde bir yere doğru evrilmesi daha birçok fırsatı ortaya çıkarır.

Kadir Köymen: Çok özür dilerim Burak lafını kestim.

Burak Seyman: Estağfurullah.

Kadir Köymen: Bir şey daha var şimdi gelecekte her şey dijitalleşirken mesela Facebook dijitalde buluşmamızı tanışmamızı kaynaşmamızı sağladıysa şunu da duymuştum mesela Facebook’ta her yıl milyonalrca üyesi aslında ölüyor ve onların profil sayfaları sahipsiz kalıyor ve Facebook’a ulaşırsanız o kişilerin o sayfalarını bir nevi hatıra defterine çeviriyor yani ziyaret ediyorsunuz dijitalde. Görürsünüz, öyle vefat eden kişilerin arkasından o kişilerin profil duvarına mesajlar bıraktıklarını,resimler,çiçekler dijital tabii bunların hepsi onu andıklarını gösterdiklerini görürsünüz ve temizmezar.com bu anlamda çok daha temiz bir şekilde fısat da doğurabilir yani o kişiyi seven insanların o kişiyi anmak için gittikleri bir profil sayfası ve bunu daha da mezara mesela çok tabii özel şeyleri girmek oluyor ama bahsedeyim madem yani çok yakın bir arkadaşımın akrabam değil ama çok yakın bir arkadaşımın mezarına bir gün ben de çiçek diktirdim,diktim yani ondan sonra arkadaşımın ailesi de daha sonraki mezar ziyaretlerinde o çiçekleri fark ediyor ve aslında birbirimize hani o ortak kaygımız olan insan üzerinden birbirimize hani bir şey yapıyoruz aslında bir iletişim kuruyoruz o kişiyi aynı anda anamasak bile yine de hepimizin onu andığını birbirimize haber veriyoruz ve böyle bir ihtiyaç da gerçekten var. Ben bunu demeye çalışıyorum bir mezarın tek bir sahibi yok aslında. Onu seven pek çok kişi, pek çok insan, ona halen bir şey yapmak ve onu seven diğer insanları da ben de hatırlıyorum ve anıyorumu söylemek için bir fırsat var ortada. Temiz Mezar o yüzden bu komuniteyi de ortaya çıkarabilir. Pek çok kişinin bir mezara bakmasını ve bu sayede aralarında belki de acıyı paylaşmalarını ve hatıraları paylaşmalarını sağlayabilir.

Ahmet Caner: Evet anma görevini yerine getirmek, hatıraları yad etmek, bir vefa sunmak insanların zaten mezar ziyaretindeki o manevi huzuru hissetmeleri bu ziyareti yapmalarına sebep oluyor ve bence çok güzel bir yere açtın Kadir. Bu sadece mekanik bir temizliğin ötesinde manevi olarak bizi rahatlatacak ve orada yatan kişiyi de bu sayede anmış olacağız. Burak’ın da söylediği gibi çok daha fazla gidilecek bu girişimde yol var. Peki şöyle bir toparlamak istiyorum. Girişimi şöyle bir değerlendirdik. Size göre yani bunun tek bir cümle veya tek bir alana toparlasak püf noktası nedir bu girişimin? Kadir?

Kadir Köymen: Valla yani en özünde gerçekten insanların satın almayı durduran en can alıcı noktasını bulup onu bir şekilde teknolojiyle çözmüş olmaları yani müşteri odaklılık ve dijital yatkınlık. İkisi birden birleşerek püf noktasını oluşturmuş gibi geliyor bana.

Ahmet Caner: Ben de ekleme yapayım Burak istersen sen de kapanış yaparsın. Ben burada şöyle düşündüm: Senin dediğine kesinlikle katılıyorum, problemi çözmek ve devamında da bunu  dijitalleştirmek omurgasını da dijitale yerleştirmek, sınırları aşan ve çok büyümesine vesile olan bir yola gidiyor. Benim eklemek istediğim de şöyle bir konu var:Biz sürekli girişimcilikten bahsederken aklımız yazılımlara ve applicationlara gidiyor. Ama insan hayatının içinde birçok alanda çözülmesi gereken ve bekleyen problemler var. Biz bu problemleri görüp önce probleme bir çözüm sonra da bunun dijitalleşmesiyle ilgili kafa yorunca aslınad böyle basit mekaniklerden müşteriyi doğrudan kazanabileceğimiz girişimlere de imza atabiliriz gibi görünüyor.

Burak Seyman: Çok haklısınız. Ben de zaten başta söylediğim gibi şöyle düşünüyorum yani şu an bizim dijital yollarla değil bizzat normalde nasıl yapılıyorsa öyle yapılan halen geleneksel yollarla yapılan internete bağlanmamış birçok daha doğrusu şöyle söyleyeyim internet ile satın almadığımız, internet ile kontrol etmediğimiz ulamadığımız birçok konu var. Örnek vermek gerekirse bundan 20-25 sene önce biz bir otelde rezervasyonunu da internet üzerinde yapmıyorduk belki otelle konuşuyorduk belki acenteyle görüşüyorduk, otobüs ve uçak biletini internet üzerinden almıyorduk ama şimdi artık bunların hepsini internet üzerinden yapıyoruz çünkü bu arayüz değişti.Bizim bu hizmetlere bu ürünlere ulaşım yolumuz yöntemimiz değişti.Temiz Mezar da onun doğrudan bir örneği aslında. Eskiden yapılan bir işin bu dijital arayüzle yapılması sonucu yepyeni bir iş modeli ve gayet çalışan bir iş ortaya çıkmış ama bunun adına da sanırım süreç inovasyonu diyorlar. Buradaki müşterilerin bu hizmeti bulma ve bu hizmetten yararlanması süreci değiştirilmiş. Bazı eklemeler yapılmış bazı modifikasyonlar yapılmış çiçekler,taşlar en sonunda bilgilendirme ile güzel bir iş çıkmış.Ben buradaki rekabet avantajını püf noktayı hala bu görüyorum.

Kadir Köymen: Ben de bitirdik ama en sonunda yani şöyle bir şey var bu dijital geçiş yapıldığında yani gerçek dünyada klasik yöntemle yapılan şey dijitale aktarılınca önce sadece bir pratikleşme bir hızlanma oluyor ama hala aynı iş yapılmadı devam ediliyor ama er ya da geç dijitalde biraz zaman geçince eskiden mümkün olmayan ürünler ve hizmetler de kendi kendisini göstermeye başlıyor dijitalin pratikliği ve esnekliği sayesinde ve bugün yaptığımız bu sohbetlerde aslında bunların da ne kadar çok olduğunu yani dijitale geçtikten sonra eskiden yapılamayan ne kadar değişik ürünler ve hizmetler olduğunu da öğrenmiş olduk. Temiz Mezar belki bunu kendiliğinden yapacak işte o yüzden yatırımcı olur muyuz olmaz mıyız konuştuk o yüzden yatırımcı olmak mantıklı geldi çünkü dijitale yeni geçen yerlerde daha çok fırsat var. Umuyoruz,göreceğiz nasıl gelişeceğini ben de başarılar diliyorum onlara.

Burak Seyman: Çok teşekkürler. Ahmet Bey eklemek istediğiniz bir şey var mı?

Ahmet Caner: Yani gayet güzel oldu.Hala ben konuştuklarımızı düşünüyorum demek ki bayağı bu alanda da yapılacak bayağı iş var yani.

Burak Seyman: Aynen kesinlikle ben de öyle düşünüyorum hatta incelediğim günden beri düşünüyorum aklımda sürekli. Hem ilham verdi hem de böyle örneklendirmelerle açıkladığımız için gayet güzel oldu. O halde bu bölümü sonlandıralım, teşekkür ederim dinlediğiniz için. 1001 İş’in 5. bölümü temizmezar.com iş modelini ve detaylarını inceledik. Sonraki bölümde görüşmek üzere.

Kadir Köymen: Görüşmek üzere.

Ahmet Caner: Görüşmek üzere.